مطالعه سیستماتیکی تعدادی از گونه های یکساله علف هفت بند polygonum در ایران

جنس علف هفت بند (polygonum s.l.) از خانواده علف هفت بند شامل 31 گونه در ایران است. این گیاهان یکساله و چند ساله دارای ارزش دارویی، زینتی و علف هرز در دنیا هستند. 6 گونه یکساله از این جنس که در بخشهای مختلف ایران توزیع شده اند در این پروژه مورد بررسی واقع شده اند: polygonum aviculare, p. arenastrum, p. olivascens, p. argyrocoleon, p. patulum و p. polycnemoides. این گیاهان به وفور در زمینهای بایر و زراعی در زیستگاه های متفاوتی در ایران یافت می شوند. به علت دورگه گیری و تنوع پذیری بالای ریختی تشخیص درست گونه ها از یکدیگر کاری بسیار دشوار می باشد. در این پروژه در مجموع 68 واحد جمعیتی از این گونه های یکساله جمع آوری و بررسی شدند. تنوع ریخت شناسی ماکرو و میکرو (در 24 واحد جمعیتی) و تنوع ساختار تشریحی ساقه (در 61 واحد جمعیتی) مورد توجه قرار گرفت. در بررسیهای ریز ریخت شناسی دانه گرده (توسط میکروسکوپ نوری و الکترونی)، بشره سطح گلپوش و برگ و نیز سطح فندقه مورد ارزیابی واقع شدند. تجزیه و تحلیل آماری با نرم افزار آماری spss ver. 11 روی صفات کمی و کیفی ریخت شناختی و تشریحی صورت گرفت. روابط بین گونه ها بحث شد. ارزیابی روابط بین گونه ها با تجزیه خوشه ای به روش ward نشان دهنده ارتباط نزدیک بین دو گونه p. arenastrum و p. aviculare بود که شباهت ریختی بالایی را نیز نشان می دهند. زوج گونه دیگر شامل p. patulum و p. olivascens نیز ارتباط نزدیکی داشتند. تزئینات سطح فندقه و سطح دانه های گرده در گونه های مورد بررسی، دارای ارزش افتراقی می باشد. جدایی نسبی گونه ها در نمودار رسته بندی و تجزیه به عاملها نیز تائید شد. کلید شناسایی برای گونه های یکساله علف هفت بند در ایران تهیه شد. با در نظر گرفتن خصوصیات تشریحی ساقه مشخص شد که این صفات دارای ارزش افتراقی چندانی در گونه های مورد بررسی نیستند. برای اولین بار تنوع در خصوصیات ریز ریخت شناسی سطح دانه های گرده، فندقه و گلپوش برای برخی گونه های یکساله polygonum در ایران گزارش شد.